LURRETIK SO

Claude Bourguinonek ospe handia lortu du nazioartean ardoaren unibertsoan, aspaldi honetan lurzoruaren mikrobiologiaren inguruko lanengatik. Mahastiaren ebaluazioa egin du, ikusten ez dena aztertuz: azalaren azpian dagoen lurra eta sustraiak. Lurraren mikrobiologian aditu hori ezinbestekoa da gaur egungo mahastizaintzan. Eta mahastian produktu kimikoak erabiltzearen aurka ozenki altxatu du bere ahotsa.
1970eko hamarkadan ohartarazi zuen Frantziako hainbat eta hainbat mahasti hondatuko zirela, pestizida eta produktu kimiko asko erabiltzearen ondorioz. Produktu horien erabilerak zekarren ondorio nagusia zoruko bizitza mikrobiologikoaren desagertzea zen. Eta, Bourguinonen ustez, mikrobio horiek lirateke, beste gauza batzuen artean, lurrari bere izaera ematen diotenak. Ondorioz, mahatsean eta gero mahats horiekin egindako ardoetan nortasun hori (terroir) agertuko da. Gehiegizko trinkotzea, bizitza absentzia eta sustraiak horizontalean hasteak degradazioaren, hondaketaren ispilutzat hartzen dira.
Mahastiaren ikuspuntua ezkutuan dagoen zatian jartzen du. Zulo batean sartuta lan egiten du, mea-azterketa baten antzera, sustraiek hartzen duten sakonera, lurzoruaren geruzen lodiera neurtuz, aztertzeko laginak jasoaz eta mikrobio bizitzarik dagoen ala ez ikertuz. Gainbegirada bat nahiko du lurzorua nola tratatua izan den antzemateko.
Claude Bourguignon ez da ohiko ardogintza aholkulari horietakoa. Bezeroak ditu Italian, Austrian, Suitzan eta Espainian, baina gehienak Frantzian sakabanaturik dituela esan dezakegu. Borgoinan (bere bizilekua), Alsazia, Champagne, Loire, Jurançon, Rhone, Languedoc-Rousillon eta, nola ez, Bordelen. Baina ez da ibiltzen bost kontinenteetan zehar hara eta hona, eskuko telefonoari itsatsita eta zoratzeko moduko agenda bati jarraitu ezinik...
Berak aipatzen dituen upategien zerrenda izugarria da, munduko ardorik bakanenen eta gehien bilatzen diren izenen arduradunak: Romanee-Conti, Leflaive, Drouhin (Borgoina), Jacques Selosse, Fleury (Champagne), Hugel, Marcel Deiss (Alsazia), Coulee de Serrant (Loire, Chapoutier, Beaucastel (Rhone), Mas de Daumas Gassac (Languedoc-Rousillon), Ausone, Pavie, Canon La Gaffeliere, Smith Haut Lafitte (Bordele) eta Elio Altare (Italia).
Bourguinon eta haren emazteak Cahorsen erosi dituzte lurrak, eta, neurri handi batean, beren ametsak betetzeko aukera izango dute han. Malbec mahatsarekin eta erabat ahaztutako lurrarekin jokatu beharko dute. Badakite, behintzat, gehiegizko produktu kimiko eta pestizida ezin direla erabili han, eta hori alde dute. Interesgarria izango da nolakoa den dastatzea lurretik begiratuta egindako ardoa.

CHAMPAGNEKO EREMUA HANDITUZ

Urte askotako inertziaren ondorioz Gabonetako sasoi honetan gogoratzen dugu xanpaina existitzen dela, nahiz eta hori aldatuz doan etengabeko erritmoan.
Denbora asko itxaroten egon ondoren duela hilabete batzuk munduko ardo eskualderik oparoenak, Champagnek, bere ekoizpen eremua zabaltzeko erabakia hartu zuen. Hainbeste denbora egon ondoren azkenean erabakia duela hilabete batzuk hartu zen. Orain arte 317 udalerri baziren ere, orain berrogei gehiago daude zerrenda pribilegiatu horretan. Eta zerrenda horretan agertzen diren zenbait herritan, onenetan, noski, mahasti hektarea batek milioi bat euro balio lezake. Krisiak gogor jo du ardoaren unibertsoan, eta Frantzia ere ez da horretan salbuespena izan... Beno, egia esan xanpaina izan da krisialditik modu egokian ihes egin duen frantziar ardo bakarra. Beste Europako ardo batzuek izugarrizko lanak eta zereginak izan dituzte Mundu Berriko ardoekin lehiatzeko nazioarteko merkatuetan, baina xanpainak ez. Azken zazpi urteetan xanpainaren salmentek gora egin dute etengabe, eta 2007an 338 miloi botila salduz marka berria ezarri zuten.
Espainian 2007an lau milioi xanpain botila baino gehiago saldu ziren, aurreko urtean baino %27 gehiago. Munduan zehar xanpaina erosteko dagoen eskaria dela eta, egoera paradoxikoak eta bitxiak gertatzen dira. Espainiak, adibidez, eta beti ere aduanetakoei kasu eginez, xanpain kopuru azpimarragarria esportatu zuen Italiara.
Udalerri gehikuntza horrek, luze gabe, merkatuan xanpain gehiago egotea ekarriko du, eta Champagnen urte desberdinetako nahasteak egiteko ohiturari jarraituz, kalitatea bermatuta legoke.
Egia da historian zehar xanpaingileek oso ondo jakin izan dutela beren klimari eta latitudeari aurre egiten, eta burbuiladun ardo harrigarria eta miretsia egiten jakin izan dutela. Eta egia da, halaber, ardo botila bat saltzea baino zertxobait gehiago saltzen jakin izan dutela, glamourra, luxua, ospakizunaren isla...
Beraz, gauza hauek guztiak kontutan izanik udalerrien zerrenda handitzeak arazoak baino poztasun gehiago ekarri beharko luke. Baina ikusi beharko da.
Hona hemen zerrenda pribilegiatu horretan agertuko diren izen berri batzuk: Baslieux-les-Fismes, Blacy, Courlandon, Loivre, Arrelles, Vilery, Ventelay, Harricourt, Romain...
Ardo handi hau, xanpaina, ospakizunekin lotu izan da ia beti. Nik ez daukat gaur ezer ospatzeko arrazoirik, edo beharbada bai, Marijo: zu ezagutu izana.
Gaur kopa altxatuko dut zure omenez, zauden tokian zaudela, eta zure irribarre goxoaz topa egingo dut. Muxu handi bat.

GRACIANOA BERRESKURATUZ

Gogoratzen dut duela urte batzuk El Viandar aldizkarian irakurritako artikulu baten izenburua «Graciano, gracias no». Oso errentagarritasun urrikoa zen eta arazo handiak ematen zituen, ematen duen mahatsa. Alde batetik, berandu heltzen delako, eta ez beti modu egokian, eta, bestetik, hezetasunarekiko oso sentibera delako . Errioxan ardoari freskotasuna eta azidotasuna emateko erabili izan den mahatsa da, tenpranilloaren osagarri ezin hobea. Eta lehen nahastean baino erabiltzen ez bazen ere, egun gracianoz egindako hainbat ardo monobarietal ditugu merkatuan, eta horietako batzuk kalitate handikoak eta ardo nabarmenak, inongo zalantzarik gabe. Oso mahats minoritarioa izan da, eta horrela izaten jarraitzen du gaur egun ere, eta 400 hektarea baino ez omen daude landatuta mahats honekin Errioxan, hau da, mahasti osoaren %1 baino ez. Tokian tokiko izenak ditu, Somontanon parraleta, Jerezen tintilla de Rota eta morrastel Frantziako hegoaldean. Nire lagun on batek esaten duen moduan, tenpranilloa abaniko baten antzekoa da, aromak oso ondo uztartuta erakusten duen abanikoa, eta gracianoa, aldiz, ezpata baten modukoa, aroma sarkorragoetakoa eta bolumen gutxiagokoa delako; hori bai, luzera eta pertsonalitate handiko aromak dituena, bitxia. Hainbat izen aipa daitezke mahats honekin egindako monobarietalen artean, batez ere Errioxan eta Nafarroan, baina beste eskualde batzuetan ere horretan hasiak dira. Nik ezagutzen eta dastatu ditudanen artean Contino, Dinastia Vivanco, Viña Ijalba, Abel Mendoza eta Allenderena eta Luis Cañasen Amaren nabarmenduko nituzke. Contino da, agian, ezagunena eta izen handiena duena, eta eskaintzen duen kalitatea oso handia da. Baina Brioneseko Dinastia Vivanco, San Vicente de la Sonsierrako Abel Mendozarena eta Luis Cañasen Amaren Graciano ere ez daude oso urruti Continotik. Horietako bakar batek ere ez du azidotasun azpimarragarririk, eta Luis Cañasena da, beharbada, besteak baino zertxobait apalagoa. Den-denek erakusten dituzte intentsitate handiko kolore ilunak eta itxiak, politak ventean, distiratsuak. Guztietan frutaren presentzia bigarren maila batean geratzen dela esango nuke, eta aroma baltsamikoak eta landare usainak nabarmentzen direla. Continok ditu usainik dotoreenak, eta, era berean, ahoko iragaite zaporetsu eta dotoreena du. Abel Mendozarena oso ardo luzea eta interesgarria da. Dinastia Vivancorena borobila, bitxia eta harrigarria da, bikaina. Ijalbarena, oso arina eta freskoa, luzea. Allendera da, agian, fruta gehien duena, fruta beltza eta gorria, amaiera astringente samarrarekin. Denak dira onak, freskoak, zaporetsuak, luzeak... eta originalak. Urte berri on!!!

VALENCISO

Gogoratzen dut lehengoz Valenciso dastatu nuen eguna. Kasualitatez izan zen. Artean gauza berrien bila nenbilen, sentsazio berriak eta ardo desberdinak dastatzeko irrikitan. Frutaren indarrak eta kolore ilunak nituen gustuko, baina batez ere, gauza berriak eta ezezagunak dastatzea zen nire orduko obsesioa. Eta han denda bateko zoko batean ikusi nuen botila hura. Aldizkari batean irakurriak nituen hari buruzko laudorioak, eta garestiegia ere ez zenez, erosi egin nuen. Etxera heldu bezain pronto ireki, eta denbora pixka bat eman nion.
Harrezkero, uztaldi guztiak dastatu ditut, edan ditut, gozatu ditut.
2005eko uztaldiarekin Valencisok zortzi uztaldi betetzen ditu. Nire lehengo botila 1998ko uztakoa zen, upategiaren lehena.
Luis Valentinek (Valen) eta Carmen Encisok (ciso) sortu zuten Compañia Bodeguera de Valenciso, hamabost urteko lan esperientziaren ondoren. Beste upategi batean aritu ziren ordura arte, eta ardoa ikusteko haien modu pertsonala islatu nahi zuten proiektu berrian.
Ardo bakarra egiten dute Valencison, betiere erreserba, beren marka Valenciso izenarekin. Tempranillo mahatsa baino ez dute erabiltzen ardoa egiteko, mahasti zaharretako tempranilloa, eta Frantziako upelgile onenen upel berrietan ontzen dute ardoa.
Argi dute Valencison, eta haien hitzetan, «koherentea» da haien filosofia; «mailak onartzen ez dituen kalitate handiko printzipioari jarraitzen diogu: upategi bat, marka bat, ardo bat»
Ardoen panoraman era askotako ardoak dauzkagu, eta Valenciso ardo gastronomikoa dela esango nuke nik, eta esango dizuet zergatik: asko irabazten duelako janari egoki bat ondoan duenean eta horretarako pentsatuta dagoela esatera ere ausartuko nintzateke.
Valenciso aurkitu nuenean lagun bati esan nion nire ezjakintasunean: «Borgoinatxo bat aurkitu dut Errioxan»; eta badakidan arren ez duela benetan Borgoina batekin zerikusirik, baditu haien dotorezia eta sotiltasuna. Hori da batez ere Valenciso: ardo dotorea, ardo fina, Carmen Enciso eta Luis Valentin bezain dotoreak.
Valenciso ardo «modernoa» da ala «klasikoa»?
Klasikoen bertuterik onenak ditu: borobiltasuna, dotorezia, fintasuna... baina ukitu modernoekin, kolore gehixeago, fruta zoragarria eta upel berriek ematen dioten ukitu zoragarria...
Modernoak edo klasikoak. «Borroka» horretan, eztabaida horretan, tartean agertzen da, bide egokian, Valenciso; Roda, Contino eta beste batzuk agertzen diren moduan...
Gabon hauetan nik behintzat egin dut nire hautua, beste gauza batzuk ere edango ditugu etxean, baina Valenciso ez da faltako. Ondo amaitu urtea, eta Urte berri on!