LUR EREMUKO ARDOAK

Bodegas Otazu upategiak «lur eremuko ardoa» kategoria lortu du. Horixe da geografia aldetik eta kalitate aldetik Espainian eta Nafarroan legeak onartzen duen aintzatespen maila nagusia, jatorri izenaren parametroen gainetik. Maila hori eskuratzeko kalitate eta bitxitasun aldetik betebehar zorrotzak jarraitu behar dira. Lehenengo «Otazu lur eremuko ardoak» 2010ean merkaturatuko dituzte. Lehen esan bezala, Espainian legediak onartzen duen kalitate maila nagusia da, eta oso neurri zorrotzak bete behar dira berau lortzeko, besteak beste, mahatsak Otazu jaurerrikoa izan behar du derrigorrean. Halaber, maila horrek ziurtatu behar du bertako mikroklimak eta lurraren ezaugarriek ardoari izaera propioa eta berezia ematen diotela, ezaugarri bakanak, Nafarroako, beste eskualde eta beste ardoengandik guztiz desberdinak... Legeak zer esaten duen begiratuz gero, ematen du ideia on bat dagoela atzean, hau da, kasu horretan Espainiako lur sailik onenei kategoria propioa, berezia eta bakana izateko aukera ematea, Borgoinan muturrera eramaten den ildoari jarraituz. Baina askorentzat errealitatea bestelakoa da, eta zalantzan jartzen dute maila hori lortu duten ardo batzuek benetan goian aipatutako baldintzak betetzen ote dituzten: bakanak, bitxiak, bereziak... Kalitatea zalantzan ez dute jartzen, baina bai izaera propioa eta berezia izatea. Paco Berciano Alma Vinos Unicos ardo kalitatedun inportatzaile eta banatzailea da. Eta Berciano jakintsua da, agintaria, ezbairik gabe. Berak zalantzan jarri du «lur eremuko ardoen» legeak markatzen duen filosofia benetan betetzen den ala ez. Eta Chivite familiaren Arinzano jaurerria kasua aipatu du: «Nola izan dezake lur sail bateko ardo izaera oraindik merkaturatu gabeko ardo batek? Chivite familiak duela 20 urte erositako lur eremuan eta tempranilloz, cabernet sauvignon eta merlotez birlandatua, Nafarroan historikoa den garnatxa izpirik gabe?». Are gehiago esan du: «Zeintzuk dira Finca Elez, Pagos del Guijoso edota Dehesa del Carrizalek dituzten ezaugarriak, bereziak, beste Mantxako ardoengandik bereizten dituztenak?». Eta seguru asko Paco Bercianok arrazoia dauka; ezin da bide hori zabaldu, ideia on batekin eta gero beste trikimaluentzako saihesbide izan. Zorrotz jokatu behar da horretan, ardo orokorrak, ardo errazak nagusi baitira jadanik, eta ez lur eta izaera propioak islatzen dutenak, bitxitasuna eta aberastasuna erakusten dutenak, eta hori gure kalterako da. Horrek pobretu egiten gaitu.

CIRSION KONTZEPTUA

Urriaren 3an, Haron (Errioxa, Espainia), Bodegas Roda upategian, Cirsion ardoaren dastatze bertikala egin zen. 1998an merkaturatu zuten lehen aldiz Cirsion, eta hamargarren urteurrena ospatzeko-edo egin zen dastatze bertikal hori.Bertan, 1998, 1999, 2000, 2001, 2003, 2004, 2005 eta 2006. urteetako Cirsion ardoak dastatu ziren. Gaztea da Bodegas Roda. Handia da. Ez egiten duten botila kopuruari begiratzen badiogu, baina bai kalitateari begiratuta. Rodaren historia 1987an hasi zen, Haroko Geltoki Auzoan upategia jarri zutenean. Auzo berean daude Lopez de Heredia, Bodegas Bilbainas, Muga eta beste hainbat upategi mitiko... entzute handiko anai-arrebak.
Bederatzi urte geroago, 1996an, atera zen merkatura lehengo Roda , 2001 arte Roda II deitua.
Zertan datza upategi honen kalitatea?
Beharbada hamazazpi mahastiren aukeraketan, hiru klimaren konjuntzioan (kontinentala, mediterraneoa eta atlantikoa), mahasti zaharretan, mahatsak dastatzeko protokoloan edota ekosistemari dioten errespetuan...
Cirsion ardo handia da. Bere izenean tilderik ez daraman arren. Kardua esan nahi du. Latineko cirsium eta grekoko kirsion-etik dator. Kardua landare iraunkorra, gogorra, sustrai sakonduna da.
Baina zer da Cirsion izaera?
1995ean, zenbait mahats orpok eman zuten mahatsa desberdina zen inguruko beste batzuekin alderatuta, zaporearen aldetik. Normalean mahatsa dastatzen denean, sentsazio freskoa, garratza eta gozoa nabarmentzen dira, baina konturatu zireen mahats hauetan betetasuna, bolumena, ardoak eta ez mahatsak eskaintzen dituen erregistroetatik gertuago zegoela.
Horrek hausnarketa sakonak ekarri zituen. Mahats orpo batzuek gertaera hori errepikatzeko joera zutela ikusi zuten. Baina genetika eta mikroklima alde batera utzita, urte meteorologikoaren eragina ere nabarmena zen.
Taninoak mahats aleetan bertan polimerizatzen ote ziren pentsatzen hasi ziren upategikoak, ohikoa taninoak bata bestearekin lotzea prozesu enologikoan gertatzen zela pentsatzea bazen ere, eta batez ere upeleko ontze denboran.
Beraz, hori egiaztatzen bazen, mahastiak ontze prozesuko eginbeharrak ordezkatzen ari zela pentsa zitekeen, eta mahats berezi horiekin propio ardo bat egiten bagenuen izugarrizko ardo leuna lortuko zela, eta gainera, egurrak ez zuela jango bere aberastasun frutala.
1997an egin zen lehengoz Cirsion. Ez zen merkaturatu, baina ontze prozesu labur batekin izugarrizko leuntasuna eta ezohiko konplexutasun frutala lortu zuten.
Hurrengo pausoa landareen sintomak ikusmenaren bitartez identifikatzea izan zen, eta horiek detektatzeko gai izango ziren mahats biltzaileen talde bat osatzea.
Cirsion ardo berezia da, handia, sakona, konplexua... ahazten ez diren horietakoa.

BAGA, BIGA, HIGA...

Asteari hasiera ematea beti izaten da gogor samarra. Baina aste honetako lehen bilera egiten ari ginela lankide baten sakelakora sms bat sartu zen: «Mikel Laboa hil egin da».
Badakit, bai, atal honek, astero idazten dudan artikulu honek, ardoari buruzkoa behar duela izan, baina ezin dut leihotxo honek ematen didan aukera alferrik galdu. Nire omenaldi txikia egin nahi diot Mikel Laboa handiari, gizon xumeari.
Ardo handiak egon badaude eta gizon handiak izan badira. Mikel Laboa horien artean dago, zalantzarik gabe. Ardo xumeak ere badaude. Eta gizon xumeak ere bai. Xumeak esan dut, eta ez sinpleak.
Bertsolaria banintz, bertso dotoreak eskainiko nizkioke Laboari, ez naiz, ordea, bertsolaria. Poema eder bat eskainiko nioke poesian doitua izanez gero, baina horretan ere ez naiz, ez, oso trebea.
Nire ardoen katalogoa eskainiko diot Mikeli, ez dakidan arren ardoa gustukoa zuen ala ez. Haren omenez edango nituzkeen ardoen katalogoa. Hona hemen:
Baga: Xanpain zaharra. Chardonnay, batez ere, eta pinot noir pixka batekin egindakoa. Dotorea, fina, konplexua, ausarta, ardotsua... Mahats zuriak ematen dion fintasunaz eta beltzak eskaintzen duen indarraz. Isiltasuenan edateko, meditazio antzean...
Biga: Biga, Florentino Martinezek Eltziegon egiten duen ardo baten izena da. Ardo xumea, ez sinplea, ordea. Balio duena baino gehiago ematen duten horietarikoa. Lagunez inguratuta hartuko dut hau, eta ahal bada, irribarrea dudala ahoan.
Higa: Txakolina. Ez diot abizenik jarriko inor ez mintzeko, bakoitzak egin dezala bere hautua. Ardo arina, alaia, gure-gurea.
Laga: Rieslingarekin egindako Alemaniako ardo gustagarri horietarikoa. Konplexua, batez ere. Mineralitate puntu batekin, frutaz gainezka, oparoa... kerosenoaren ñabardurekin...
Boga: Zamorako Toroko ardo indartsu horietarikoa. Sekulako indarrez eta potentziaz jantzia. Boteretsua.
Sega: Prioratoko ardo minerala. Lurraren eta mahatsaren indarra ezin hobeto islatzen duten horietarikoa. Ardo telurikoa.
Zai: Sauternes edo Tokaji inguruko ardo gozoa. Botrytisak eraldatutako mahats ustelduen misterioa. Gozotasunaren eta garraztasunaren harmonia.
Zoi: Hegoafrikako pinotagearekin egindako ardo trinko eta frutadun horietakoa. Trago batekin nahiko izaten diren horietakoa.
Bele: Xerez edo Sanlucarreko amontillado sakon, usaintsu, eder horietarikoa. Bakardadean dastatzeko eta gogoeta egiteko.
Harma: Borgoinako pinot noir zein chardonnayarekin egindako ardo fin eta dotorea. Leuna, delikatua, eztia...handia eta sakona.
Tiro, pum...

Eta indarrak ongi errotuz, gure sustraiak lurrari lotuz, bertatikan irautea:
ezaren gudaz baietza sortuz, ukazioa legetzat hartuz beti aurrera joatea

Topa!!!

LAZAROREN ARDOA

Duela hilabete, gutxi gorabehera, emakumeen sudurraz aritu nintzen, emakumeek gizonezkook baino usaimen hobea dutela eta. Itsuek ere zentzumenak garatuagoak dituztela askotan entzun dugu. Antonio Tomas Palacios Errioxako Unibertsitateko enologia irakaslea da. Francisco Peña ere enologoa da, eta itsua, gainera. Bien elkarlanaren emaitza dugu Lazaruswine ardoa.
Ardogintza sentsorialaren metodoa erabilita egiten den ardoa da Lazaruswine. Eta proiektuari ere Lazaruswine esaten zaio. Zertan datza metodo hori?
Itsuen usaimen eta dastamen pertzepzio-atalasea oso ona da, eta entrenamendu on batekin hartziduraren eta ardoaren ontze prozesuetako balizko desbideraketak aurreikus ditzakete. Horrela, enologoek arazoei aurre hartu eta zuzentzeko aukera areagotu egiten da, alde batetik, eta, bestetik,konplexotasun aromatiko eta aberatsagoa lortzeko bidean jartzen gaitu.
Gertaera enologikoei aurrea hartuz, metodologia hori ardogintza prozesuko fase desberdinetan erabil daiteke: intsuldaketa, tenperaturen kontrola, nahasteen gaineko erabakiak, aireztatzea, ontzea eta erredukzioa.... Lehenengo ardoek emandako emaitza onek animatuta, Lazaruswinek beste helburu batzuk jarri zizkion bere buruari.
Espainiako ONCE erakundearekin elkarlanean, itsuentzako dastatze eta enologia eskolak antolatu dituzte pertzepziorako gaitasuna garatuagoa duten pertsonak aurkitzeko eta proiektura ekartzeko asmoarekin.
Palaciosen ustez, hain zuzen ere,«ikastaroan nabarmentzen diren pertsona itsuak dastatzen eskarmentu handien dutenak eta ardoaren inguruan gehien dakitenak izaten dira, baina ez derrigorrean enologiaren inguruan jantzien daudenak. Ardoaren inguruko kultura izatea behar-beharrezkoa da».
Bitxia bada ere, istorio honetako protagonistak errioxarrak badira ere, eta Lazaruswine ikastaroa Logroñoko ONCEren delegazioan egin bada ere, proiektu honetako ardoak handik urruti egiten dira: Ayerben, Huescan Vinos de la Tierra de la Ribera de Gallego izenpean. Nonbait, merlota eta syrah mahatsak egokitzen zaizkio ondoen metodo horri. Errioxan ezin dira mahats horiek erabili, eta Palaciosek -Edra upategian lan egindakoa baitzen- han probatzea erabaki zuen. Ardogintza sentsorialaren metodoa aurrera eramateko, ezinbestekoa da mahastiak eta upategia elkarren ondoan egotea, eta Edrasek hori eskaintzen du.
Lazaruswine saio esperimentala da. Urtero-urtero enologo itsu berriek egingo dute lan, eta, bestalde, mahats desberdinak erabiltzeko ahaleginak egingo dituzte. Orain arte dastatze itsuak egiten ziren. Orain zenbait ardo, egin ere itsuan egiten dira, eta emaitza aipagarriekin gainera.
Itzali argia. Eta doitu usaimena eta dastamena.