LUR EREMUKO ARDOAK

Bodegas Otazu upategiak «lur eremuko ardoa» kategoria lortu du. Horixe da geografia aldetik eta kalitate aldetik Espainian eta Nafarroan legeak onartzen duen aintzatespen maila nagusia, jatorri izenaren parametroen gainetik. Maila hori eskuratzeko kalitate eta bitxitasun aldetik betebehar zorrotzak jarraitu behar dira. Lehenengo «Otazu lur eremuko ardoak» 2010ean merkaturatuko dituzte. Lehen esan bezala, Espainian legediak onartzen duen kalitate maila nagusia da, eta oso neurri zorrotzak bete behar dira berau lortzeko, besteak beste, mahatsak Otazu jaurerrikoa izan behar du derrigorrean. Halaber, maila horrek ziurtatu behar du bertako mikroklimak eta lurraren ezaugarriek ardoari izaera propioa eta berezia ematen diotela, ezaugarri bakanak, Nafarroako, beste eskualde eta beste ardoengandik guztiz desberdinak... Legeak zer esaten duen begiratuz gero, ematen du ideia on bat dagoela atzean, hau da, kasu horretan Espainiako lur sailik onenei kategoria propioa, berezia eta bakana izateko aukera ematea, Borgoinan muturrera eramaten den ildoari jarraituz. Baina askorentzat errealitatea bestelakoa da, eta zalantzan jartzen dute maila hori lortu duten ardo batzuek benetan goian aipatutako baldintzak betetzen ote dituzten: bakanak, bitxiak, bereziak... Kalitatea zalantzan ez dute jartzen, baina bai izaera propioa eta berezia izatea. Paco Berciano Alma Vinos Unicos ardo kalitatedun inportatzaile eta banatzailea da. Eta Berciano jakintsua da, agintaria, ezbairik gabe. Berak zalantzan jarri du «lur eremuko ardoen» legeak markatzen duen filosofia benetan betetzen den ala ez. Eta Chivite familiaren Arinzano jaurerria kasua aipatu du: «Nola izan dezake lur sail bateko ardo izaera oraindik merkaturatu gabeko ardo batek? Chivite familiak duela 20 urte erositako lur eremuan eta tempranilloz, cabernet sauvignon eta merlotez birlandatua, Nafarroan historikoa den garnatxa izpirik gabe?». Are gehiago esan du: «Zeintzuk dira Finca Elez, Pagos del Guijoso edota Dehesa del Carrizalek dituzten ezaugarriak, bereziak, beste Mantxako ardoengandik bereizten dituztenak?». Eta seguru asko Paco Bercianok arrazoia dauka; ezin da bide hori zabaldu, ideia on batekin eta gero beste trikimaluentzako saihesbide izan. Zorrotz jokatu behar da horretan, ardo orokorrak, ardo errazak nagusi baitira jadanik, eta ez lur eta izaera propioak islatzen dutenak, bitxitasuna eta aberastasuna erakusten dutenak, eta hori gure kalterako da. Horrek pobretu egiten gaitu.

CIRSION KONTZEPTUA

Urriaren 3an, Haron (Errioxa, Espainia), Bodegas Roda upategian, Cirsion ardoaren dastatze bertikala egin zen. 1998an merkaturatu zuten lehen aldiz Cirsion, eta hamargarren urteurrena ospatzeko-edo egin zen dastatze bertikal hori.Bertan, 1998, 1999, 2000, 2001, 2003, 2004, 2005 eta 2006. urteetako Cirsion ardoak dastatu ziren. Gaztea da Bodegas Roda. Handia da. Ez egiten duten botila kopuruari begiratzen badiogu, baina bai kalitateari begiratuta. Rodaren historia 1987an hasi zen, Haroko Geltoki Auzoan upategia jarri zutenean. Auzo berean daude Lopez de Heredia, Bodegas Bilbainas, Muga eta beste hainbat upategi mitiko... entzute handiko anai-arrebak.
Bederatzi urte geroago, 1996an, atera zen merkatura lehengo Roda , 2001 arte Roda II deitua.
Zertan datza upategi honen kalitatea?
Beharbada hamazazpi mahastiren aukeraketan, hiru klimaren konjuntzioan (kontinentala, mediterraneoa eta atlantikoa), mahasti zaharretan, mahatsak dastatzeko protokoloan edota ekosistemari dioten errespetuan...
Cirsion ardo handia da. Bere izenean tilderik ez daraman arren. Kardua esan nahi du. Latineko cirsium eta grekoko kirsion-etik dator. Kardua landare iraunkorra, gogorra, sustrai sakonduna da.
Baina zer da Cirsion izaera?
1995ean, zenbait mahats orpok eman zuten mahatsa desberdina zen inguruko beste batzuekin alderatuta, zaporearen aldetik. Normalean mahatsa dastatzen denean, sentsazio freskoa, garratza eta gozoa nabarmentzen dira, baina konturatu zireen mahats hauetan betetasuna, bolumena, ardoak eta ez mahatsak eskaintzen dituen erregistroetatik gertuago zegoela.
Horrek hausnarketa sakonak ekarri zituen. Mahats orpo batzuek gertaera hori errepikatzeko joera zutela ikusi zuten. Baina genetika eta mikroklima alde batera utzita, urte meteorologikoaren eragina ere nabarmena zen.
Taninoak mahats aleetan bertan polimerizatzen ote ziren pentsatzen hasi ziren upategikoak, ohikoa taninoak bata bestearekin lotzea prozesu enologikoan gertatzen zela pentsatzea bazen ere, eta batez ere upeleko ontze denboran.
Beraz, hori egiaztatzen bazen, mahastiak ontze prozesuko eginbeharrak ordezkatzen ari zela pentsa zitekeen, eta mahats berezi horiekin propio ardo bat egiten bagenuen izugarrizko ardo leuna lortuko zela, eta gainera, egurrak ez zuela jango bere aberastasun frutala.
1997an egin zen lehengoz Cirsion. Ez zen merkaturatu, baina ontze prozesu labur batekin izugarrizko leuntasuna eta ezohiko konplexutasun frutala lortu zuten.
Hurrengo pausoa landareen sintomak ikusmenaren bitartez identifikatzea izan zen, eta horiek detektatzeko gai izango ziren mahats biltzaileen talde bat osatzea.
Cirsion ardo berezia da, handia, sakona, konplexua... ahazten ez diren horietakoa.

BAGA, BIGA, HIGA...

Asteari hasiera ematea beti izaten da gogor samarra. Baina aste honetako lehen bilera egiten ari ginela lankide baten sakelakora sms bat sartu zen: «Mikel Laboa hil egin da».
Badakit, bai, atal honek, astero idazten dudan artikulu honek, ardoari buruzkoa behar duela izan, baina ezin dut leihotxo honek ematen didan aukera alferrik galdu. Nire omenaldi txikia egin nahi diot Mikel Laboa handiari, gizon xumeari.
Ardo handiak egon badaude eta gizon handiak izan badira. Mikel Laboa horien artean dago, zalantzarik gabe. Ardo xumeak ere badaude. Eta gizon xumeak ere bai. Xumeak esan dut, eta ez sinpleak.
Bertsolaria banintz, bertso dotoreak eskainiko nizkioke Laboari, ez naiz, ordea, bertsolaria. Poema eder bat eskainiko nioke poesian doitua izanez gero, baina horretan ere ez naiz, ez, oso trebea.
Nire ardoen katalogoa eskainiko diot Mikeli, ez dakidan arren ardoa gustukoa zuen ala ez. Haren omenez edango nituzkeen ardoen katalogoa. Hona hemen:
Baga: Xanpain zaharra. Chardonnay, batez ere, eta pinot noir pixka batekin egindakoa. Dotorea, fina, konplexua, ausarta, ardotsua... Mahats zuriak ematen dion fintasunaz eta beltzak eskaintzen duen indarraz. Isiltasuenan edateko, meditazio antzean...
Biga: Biga, Florentino Martinezek Eltziegon egiten duen ardo baten izena da. Ardo xumea, ez sinplea, ordea. Balio duena baino gehiago ematen duten horietarikoa. Lagunez inguratuta hartuko dut hau, eta ahal bada, irribarrea dudala ahoan.
Higa: Txakolina. Ez diot abizenik jarriko inor ez mintzeko, bakoitzak egin dezala bere hautua. Ardo arina, alaia, gure-gurea.
Laga: Rieslingarekin egindako Alemaniako ardo gustagarri horietarikoa. Konplexua, batez ere. Mineralitate puntu batekin, frutaz gainezka, oparoa... kerosenoaren ñabardurekin...
Boga: Zamorako Toroko ardo indartsu horietarikoa. Sekulako indarrez eta potentziaz jantzia. Boteretsua.
Sega: Prioratoko ardo minerala. Lurraren eta mahatsaren indarra ezin hobeto islatzen duten horietarikoa. Ardo telurikoa.
Zai: Sauternes edo Tokaji inguruko ardo gozoa. Botrytisak eraldatutako mahats ustelduen misterioa. Gozotasunaren eta garraztasunaren harmonia.
Zoi: Hegoafrikako pinotagearekin egindako ardo trinko eta frutadun horietakoa. Trago batekin nahiko izaten diren horietakoa.
Bele: Xerez edo Sanlucarreko amontillado sakon, usaintsu, eder horietarikoa. Bakardadean dastatzeko eta gogoeta egiteko.
Harma: Borgoinako pinot noir zein chardonnayarekin egindako ardo fin eta dotorea. Leuna, delikatua, eztia...handia eta sakona.
Tiro, pum...

Eta indarrak ongi errotuz, gure sustraiak lurrari lotuz, bertatikan irautea:
ezaren gudaz baietza sortuz, ukazioa legetzat hartuz beti aurrera joatea

Topa!!!

LAZAROREN ARDOA

Duela hilabete, gutxi gorabehera, emakumeen sudurraz aritu nintzen, emakumeek gizonezkook baino usaimen hobea dutela eta. Itsuek ere zentzumenak garatuagoak dituztela askotan entzun dugu. Antonio Tomas Palacios Errioxako Unibertsitateko enologia irakaslea da. Francisco Peña ere enologoa da, eta itsua, gainera. Bien elkarlanaren emaitza dugu Lazaruswine ardoa.
Ardogintza sentsorialaren metodoa erabilita egiten den ardoa da Lazaruswine. Eta proiektuari ere Lazaruswine esaten zaio. Zertan datza metodo hori?
Itsuen usaimen eta dastamen pertzepzio-atalasea oso ona da, eta entrenamendu on batekin hartziduraren eta ardoaren ontze prozesuetako balizko desbideraketak aurreikus ditzakete. Horrela, enologoek arazoei aurre hartu eta zuzentzeko aukera areagotu egiten da, alde batetik, eta, bestetik,konplexotasun aromatiko eta aberatsagoa lortzeko bidean jartzen gaitu.
Gertaera enologikoei aurrea hartuz, metodologia hori ardogintza prozesuko fase desberdinetan erabil daiteke: intsuldaketa, tenperaturen kontrola, nahasteen gaineko erabakiak, aireztatzea, ontzea eta erredukzioa.... Lehenengo ardoek emandako emaitza onek animatuta, Lazaruswinek beste helburu batzuk jarri zizkion bere buruari.
Espainiako ONCE erakundearekin elkarlanean, itsuentzako dastatze eta enologia eskolak antolatu dituzte pertzepziorako gaitasuna garatuagoa duten pertsonak aurkitzeko eta proiektura ekartzeko asmoarekin.
Palaciosen ustez, hain zuzen ere,«ikastaroan nabarmentzen diren pertsona itsuak dastatzen eskarmentu handien dutenak eta ardoaren inguruan gehien dakitenak izaten dira, baina ez derrigorrean enologiaren inguruan jantzien daudenak. Ardoaren inguruko kultura izatea behar-beharrezkoa da».
Bitxia bada ere, istorio honetako protagonistak errioxarrak badira ere, eta Lazaruswine ikastaroa Logroñoko ONCEren delegazioan egin bada ere, proiektu honetako ardoak handik urruti egiten dira: Ayerben, Huescan Vinos de la Tierra de la Ribera de Gallego izenpean. Nonbait, merlota eta syrah mahatsak egokitzen zaizkio ondoen metodo horri. Errioxan ezin dira mahats horiek erabili, eta Palaciosek -Edra upategian lan egindakoa baitzen- han probatzea erabaki zuen. Ardogintza sentsorialaren metodoa aurrera eramateko, ezinbestekoa da mahastiak eta upategia elkarren ondoan egotea, eta Edrasek hori eskaintzen du.
Lazaruswine saio esperimentala da. Urtero-urtero enologo itsu berriek egingo dute lan, eta, bestalde, mahats desberdinak erabiltzeko ahaleginak egingo dituzte. Orain arte dastatze itsuak egiten ziren. Orain zenbait ardo, egin ere itsuan egiten dira, eta emaitza aipagarriekin gainera.
Itzali argia. Eta doitu usaimena eta dastamena.

LURRIKARAK ETA HOTZIKARAK

Udako oporren aurretik krisialdiari buruz asko hitzegin zen, baina oporretatik itzulitakoan hasi gara bebenetan nabaritzen lurrikararen dardarak, ekonomia eta finantza krisialdia dela-eta dardarka jarri baitira gure barruak. Autogintza eta etxegintza aipatzen ziren, baina krisia globala dela, eta bazter eta zoko guztietara heldu dela, edo helduko dela, argi geratu zaigu. Ardoaren alorrera eta inguruko industria eta negozioetara ere iritsi da, noski.
Ardoaren munduan eta etxegintzan gertatu dena, neurri handi batean, gauza bera izan da, gehiegikeriaz jokatu dela, alegia. Milaka eta milaka etxe eraiki dira, milaka eta milaka miloi gastatu dira upategi berriak egiten, izugarrizko upategiak, arkitekto famatuenekin, han eta hemen. Gehiegi.
Eta arrazoiak komunak badira ere, ardoak baditu berariazko arrazoiak ere krisia jasateko. Eta arrazoiak ez dira egoeraren araberakoak, neurri batean, egiturak eragindakoak baino. Upategietan ez da inbertitzen promozioan, marketinean. Upategi gehienetan ez da euren aurrekontuetan ganorazko diru kopururik jartzen arlo hauetan, promozioan, marketinean, hain zuzen ere.
Upategiak salgai daude han eta hemen. Maizegi entzuten dugu, aspaldi honetan, upategi hau edo beste hori saldu egin dela, beste hura ez dakit nork erosi duela... Eta ez da hainbeste denbora igaro ere mahastiak salgai aurkitzea ia-ia ezinezko zeregin zitzaigunetik, eta, orain, aldiz, salgai daude han eta hemen, nonahi... Nahiko adierazgarria.
Koben, Japonian, gertatukoa beste mota bateko lurrikara izan zen. 1995ean gertatu zen, urtarrilaren 17an , zehazki.Jean-Claude Terdjemane munduko somelierrik ezagunenetarikoa eta abenturazalenetarikoa dugu. Hark kontatzen duenez, Kobe hiriko bere lagun bat Japonia osoko Romanée Conti botila bildumarik handien eta apartekoenaren jabe zen.Terdjemani deitu zion ospakizun batean ardo horien zerbitzatze lanak antolatu eta burutzeko. Jende boteretsu eta ospetsua.
Deia jaso eta bost egun geroago, Kobeko lurrikara entzutetsua gertatu zen. Terdjemanen lagunak hirurogei urtean osatutako botila bilduma osoa zapuztuta geratu zen erabat. Hain izen mitikoa zeramaten berrehun eta berrogeitamar botila bat-batean desagertuta... Botilen jabearentzat, Hiroshima eta Nagasiko ezbeharraren parekoa izan zen... hotzikarak sentituko zituen, seguru.
Hotzikarak sentitu ditut, nik neuk ere, berria ez den arren, berriro irakurri dudanean Vega Sicilia, Abadía Retuerta eta beste upategi batzuetako lurrak (mahastiak) desjabetzeko asmoarekin jarraitzen dutela Duero Erriberan egiteko asmoa duten autobide proiektua aurrera eramateko. Harrigarria!

KOLESTEROLA, DEPRESIOAK ETA DIETAK

Aspaldi honetan askotxo hitz egin da ardoak osasunerako dituen eragin onuragarriei buruz. Badirudi ardoa edari osaungarria bilakatzen ari zaigula. Ez da gauza berria ardoak, beltzak batez ere, gaixotasun kardiobaskularrak aurrezaintzeko duen gaitasuna, ezta bihotzaren funtzionamenduari egiten dion onura ere, betiere neurriz edaten bada. Onura hori ardoak dituen polifenolei eta resveratrolari (antioxidatzaileak) esker lortzen da.
Baina, gainera, depresioaren aurkakoa ere badela dio Psikiatriako katredadun eta Ardoa eta Nutrizio Ikerketarako Fundazioko presidente Enrike Rojasek. Hain zuzen ere, zera dio, 11-13 graduko kalitateko ardoa, neurriz edanez gero, elikagai bat dela, baina antidepresibo bat ere. Komunikatzeko eta pentsatzeko gaitasunak areagotu egiten dituela.
Badirudi depresioa burmuinak serotonina hartzeko (atzemateko) duen gaitasunarekin lotuta dagoela, eta badaudela elikagai batzuetan zenbait substantzia natural serotonina hori atzematen laguntzen dutenak. Eta ez da ahaztu behar, ardoak, beste gauza batzuen artean bere eragin lasaigarriei esker (alkohola dela medio), depresioaren atariko diren arazoak erlatibizatzen eta antsietate egoerak baretzen laguntzen duela. Beraz, bihotzerako onuragarria da, eta depresioaren aurkakoa. Ez dago gaizki. Baina gehiago ere badago.
Dieta hiperkalorikoa egiten duten arratoi lodiekin egindako esperimentu batean, resveratrolak dieta horren kaloria murriztaile moduan jokatzen duela baieztatu da. Konposatu horrek (resveratrolak) adipozitoak murrizten ditu, arratoien dieta koipekietan oso aberatsa izanda ere. Harrigarria!
Hurrengo pausoa dieta hipokalorikoetan resveratrolak berdin eragiten duen frogatzea zen, eta zera baieztatu zen, preadipozitoen (gero adipozitoak izango direnak) garapena eragotzi egiten duela. Beraz, ardo beltza neurriz edateak gantza pilatzea oztopatuko luke, eta ezin hobea litzateke gorputzeko pisua ez areagotzeko.
Beharbada, goizegi da oraindik ere pisurik ez hartzeko ardoa edatea gomendatzea, baina ez litzateke astakeria bat ardoa edatea (kopa bat edo bi egunean) gomendatzea osasunaren onerako.
Eta ardoa hain ona baldin bada, agian, laster medikutara joaten garenean errezetatu ere egingo digu. Baina generikorik ez, mesedez!!!
Eta, gainera, krisialdi larri honetan dirua aurreztuko dugu, alde batetik kolesterolaren kontrako pilulen kontsumoa jaitsi egingo delako, eta psikiatrarengana edo psikologoarengana joateko bisitak ere murriztu egingo direlako.
Gainera, gimnasiotik ere kentzekotan nago, eta diru hori ardo gozoetan gastatzekotan... Nork esango zidan niri duela urte batzuk ardoaren munduan murgiltzea erabaki nuenean hain mesedegarria izando zenik nire osasunerako, alde batetik, eta poltsikorako, bestetik?

ARDOAREN EZKATAK

Australia dugu hizpide gaurkoan. Australia nazio handia da. Kanguruen erresuman ardo asko egiten da, eta ardo bikainak ere bai batzutan. Australiako ardoa mundu guztian zehar saltzen da, syrah edota cabernet sauvignon, garnatxa, semilloia, chardonnay eta abarrekin egindako ardoak. Baina gaur ez dut bertako ardoen kalitateaz hitz egin nahi. Aldizkari batean irakurri dudan berri batek jarri nau horren gainean.
Ictiocola, esturioien puxikatik ateratako produktu bat, erabiltzen omen dute Australian ardoak leuntzeko, ardoak izan ditzakeen gogorkeriak, berdetasunak moteldu eta belusaren sentipena lortzeko...
Australiako ardogileek egiten dutena zera da, produktu honen goilarakada bi bota hartzidura-ontzi bakoitzean; badirudi ez dela kantitate esanguratsua, baina bai eraginkorra, eta ardoak leuntzea eta ahoan atseginagoak izatea lortzen duela. Bestalde, garagardoa eta sagardoa iragazteko ere erabiltzen da ictiocola.
Orain arte Australiako ardogileek ez zuten zertan adierazi ardoaren etiketan, eta elikagaien inguruko araudi berriak ere ez ditu horretara derrigortzen, baina arrainez egindako ardoen inguruko eztabaida mahai gainean dago.
Upeltegi jabeek ez dute beharrezkotzat jotzen etiketetan ictiocola-ren berri ematea, ez delako kantitate esanguratsua euren iritziz.
Baina harrigarriena elikagaiei buruzko arauen inguruko agintarien jarrera da, araudiaren barruan salbuespen bat egitea erabaki dutelako ictiocola-rekin, kantitate txikia delako, alde batetik, eta ez dagoelako alergia arriskurik;,ardo litro asko edan behar omen direlako horretarako eta, agintarien iritziz, hori ez delako oso probablea.
Ni ez naiz sartuko orain ictiocola osasunarentzat kaltegarria gerta daitekeen ala ez eztabaidatzera, ez bainaiz horretan aditua, baina Australiako zein munduko beste edozein herrialdetako herritarrek eskubide osoa dute, nire ustez, ardo botila baten barruan, zein beste edozein elikagairen ontzi baten barruan dauden osagai guztiak zein diren jakiteko. Gero, bakoitzak erabakiko du zer egin ardo botila horrekin, erosi ala ez.
Merkaturatzen diren elikagai produktu guztiek osagaiak etiketan adieraztera behartuta daude, berdin behar lukete, beraz, ictiocola-k, lisozimak -arrautzatik ateratzen da eta ardogintzan erabilia-, albumina -hori ere ardogintzan erabilia-, lactitolak... eta beste hainbat eta hainbat produktuk.
Azaroan, lagun batzuekin geratuta nago, ardo australiar batzuk probatzera gonbidatu ditut eta. Hatzamarrak gurutzatuko ditut, eta ea legatz edo bixigu usainik ez den agertzen dozena erdi botila inguru horietan, eta, badaezpada ere, agertuko balitz, prest daukat ictiocola-ren inguruko hitzalditxo bat, ea baretzen ditudan adiskideok.

MOXAL BASATIAREN BUKETA

Ardo dastaketa. Zer da? Ardo dastaketa bat egitea azterketa organoleptikoa egitea da, hau da, ardo baten balorazio kualitatibo bat egitea, zentzumenen bitartez soilik egin behar den balorazioa.
Ardo dastatze egokia egiteko, ezinbestekoak dira, alde batetik, esperientzia (usaimen memoria garatzeko) eta dastatzailearen egoera físiko ona; kontuan hartu katarro batek, adibidez, usainak eta zaporeak modu egokian jasotzea eragotziko lukeela.
Ardo dastaketa zenbait ezaugarri organoleptikoren deskribapen objetiboa emateko bada ere (kolorea, usaina, zaporea etab.), guztizko balorazioa beti izango da subjetiboa, dastatzaileek jasoko dituzten pertzepzioak desberdinak izango direlako, alde batetik, eta, bestetik, beti ez direlako berdinak izango.
Dastatzeko modu asko dago, helburuaren arabera. Gauza bera al da aldizkari batean publikatzeko dastaketa bat egiten denean, gida bat burutzeko dastatzen denean edota norberarentzako edo lagunekin ondo pasatzeko dastaketa bat egiten dugunean? Eta Jatorri Izena bermatzen duen kontraetiketa jasotzeko egiten ditugun kalifikazio dastaketak?
Askotan, dastaketa amaitu eta bertan jasotako inpresioak dastaketa ohar batean jasotzen dira. Dastaketa ohar horiek funtzionalak izan beharko lukete, batez ere beste batzuk haietaz baliatuko badira... Dastaketa oharra irakurri ondoren argi izan behar dugu dastatzailearen inpresioa, iritzi garbia. Ardoaren ezaugarriez gain, balorazio orokorra agertu beharko da, jakiteko dastatzaile jakin horrentzat ardoak ze balioa duen, ze inpresio duen, ezta?
Ba, egia esan, hori ez da gertatzen gehienetan: irakurtzen ditugun dastaketa fitxa guztiak dira oso antzekoak, ardo desberdinenak ere bai. Eta badago baita poetiko jartzen dena eta dastaketa fitxa idatzi beharrean olerki bat idazten duena ere. Begiratu, bestela, ardo baten dastaketa ohar hau:
«Arbeltx kolorea, arraza garbiaren itxurakoa. Sudurrean arimaduna, moxal basatiaren buketarekin eta, batez ere, misterioa, misterio ugari... Lehen ahokadan mendialdeko airea, malda-brisa, Mediterraneoko zuhaitza, akaziak, sastraza, estrepa, goi lautadako hariztia, arbel hezea...
Haren usain sakonak, amaigabeko amildegia, harritu egiten gaitu.
Baina ederrena ahoan sartzeko eta ahoaz jabetzeko duen gaitasuna da, polizoi batek itsasontzi batean egingo lukeen moduan.
Ahoan gazte sartzen da, harmoniko, alai, fresko... Ez da janariarekin hartu behar, bakardadean edan beharreko ardoa da, Jainkoaren laguntasunean edota gure beldurrik aitorrezinekin...»
Bufff, gehitxo, ezta?

ARDO EROTIKOAK ETA PORNOGRAFIKOAK

Ardozale amorratuak garenoi enopatak ere esaten digute. Enopatok, ardoarekin zerikusia duen edozein liburu, aldizkari, webgune, irentsi egiten dugu... Ardo aurkezpenak, dastatze gidatuak, ardo azokak, upeltegietarako bisitak, edozein aitzakia da ona ardoari buruz hitz egiteko, ardoaren lurrinean murgilduta egoteko.
Webguneak aipatu ditut lehen. Haietariko batzuek solasguneak ere badituzte, eta bertan ibiltzen gara kuxkuxeatzen eta aldiro-aldiro gure iritziak botatzen. Baina foro horiek, batzuetan, erdi lotan moduan geratzen dira, eta ez da egoten eztabaidatzeko paradarik. Orduan, behin eta berriro eztabaidatuak izan diren gaiak jartzen ditugu mahai gainean: ardo indartsuak ala finak, onduak ala ondugabeak, beltzak ala zuriak, cava ala xanpaina, eta horrelakoak...
Pasa den astean, berriz, horietariko solasgune batean ari nintzela, zera planteatu zuen forokide batek, ardo monobarietalak, barietate bakar batez egindakoak, ala kupajea erabiliz egindako ardoak, zeintzuk diren atseginagoak, edo interesgarriagoak. Gaia ez da berria, ordea, sarritan hitz egin da, hitz egin dugu, horri buruz.
Nire ustez, upeltegiek monobarietalekin erakusten dute beren lan egokia, txukuna, zailagoa delako barietate bakar bati etekin guztia ateratzea eta errazagoa, berriz, barietate batek eta besteak ematen duenaz baliatzea. Borgoinako pinot noir handiak, Alemaniako rieslingak, Errioxa edo Dueroko Erriberako tempranilloak, Xerezeko palominoak... ardo monobarietal handiak daude, ezbairik gabe, baina ez al daude ardo izugarriak Bordelen ere, Errioxako barietate desberdinak nahasiz egindakoak, Portugalgoak? Batek esan zuen moduan: «Niri ardo onak gustatzen zaizkit, ondo egindakoak, monobarietalak zein nahastez egindakoak, alde bietan daudelako ardo handiak, izugarriak».
Baina eztabaidan parte hartzen ari zen solasguneko kide baten planteamenduak eragin zidan irribarrea. Bere hitzetan, «ardo monobarietalak emozio gehiago transmititzen du baina pasio gutxiago, indar gutxiago. Eta kupajez egindako ardoak, berriz, ardo pornografikoak dira. Imajinatu nerabe baten maitasuna, garbia, purua, bere nabardura erotikoekin, ez dena nabarmentzen bere boluptuotasunagatik baina bai bere sakontasun eta kontzentrazioagatik. Hori da monobarietal on bat, ondo egindakoa, purua eta identifikagarria. Gero, arnasa sakon hartu eta sinpletasun birjinal horiek guztiak (upeletan daudenak) hartu, koloreen leherketa boluptuosoan murgiltzen dituzu eta hara hor ardo liluragarria, pasionala, pornografikoa...».
Ni prosaikoagoa naiz, baina bitxia argudioa, ezta?

EMAKUMEEN SUDURRA

Ardoa modan dago. Ardoaz jakiteak edo zenbat dakizun erakusteak prestijioa ematen du, modernitate kutsua...eta orain arte gizonen mundua zela ematen bazuen ere gero eta emakume gehiagok parte hartzen du unibertso honetan, bai upategietan lanetan, somelier lanak egiten, prestijio handiko enologoak, enpresarioak eta baita ere, noski, zaletuen artean, ardo-dastaketetan etab. parte hartzen.
Erresuma Batuan, adibidez, emakumeek gizonek baino ardo gehiago kontsumitzen dute eta Japonian ardoa emakumeen edaria da, gizonek sakea eta koñaka edaten baitute.
Ez da hainbeste denbora iragan ordea “aditu” bati entzun niola esaten “emakumeei ardo gorriak eta pertsonalitate gabeko zuriak gustatzen zaizkie...eta ardo gozoak, noski”. Oraindik sutan jartzen naiz gogoratzen dudan bakoitzean.
Batzuen ustez emakumeek usaimen hobea dute gizonek baino. Ez dakit hau zientifikoki demostra daitekeen edo arrazoi fisiolojikorik dagoen hori baieztatzeko edo ez ote den izango azken finean jarrera kontua.
Eta batzuek gehiago zehazten dute oraindik ere kontua , interneten irakurri nuen moduan “emakumea, asiarra, hogeitamar urtekoa, asmatikoa eta haurdun dagoena; horiek dira munduan usaimen onena duten gizakiak”; gero hori demostratzeko ez zegoen inongo daturik baina ez didazue ukatuko bitxia dela benetan.
Haurdun dauden emakumeek sentsibilitate handiagoa dutela argi omen dago ez dakit zer aldaketa hormonal eta fisiolojiko tarteko...eta hilekoarekin ere sentsibilitatea handiagoa dela, estrogenoek ba omen daukate eta horretan zerikusia.
Duela urte pare bat estatu mailan antolatutako lehiaketa batean parte hartu nuen. Hamabi ardo dastatu behar genituen, etiketa gabe eta inongo daturik jakin gabe, jatorria, mahats mota, onduak ziren ala ez, upelean zenbat denbora eta zein upel motatan... asmatzen saiatu behar genuen. Ehun dastatzailek parte hartu genuen, hamar bat emakume tartean. Irabazlea emakumea izan zen eta hirugarren sailkatua ere bai.
Ez dut hortik ondoriorik atera nahi baina hori hor dago.
Datorrean hilean edo, beste horrelako lehiaketa batean parte hartuko dut ziurrenik eta estrategia argia daukat. Usaimenari dagokionean ez daukat zereginik ez bainaiz emakumea, asiarra, eta momentuz asmatikoa ere ez, gainera hogeitamar urte aspaldi bete nituen eta ez daukat inongo asmorik hilekoa noiz iritsiko zain egoteko.
Parte hartuko ote du hogeitamar urteko Asiako emakume, asmatikoa eta haurdun dagoen norbaitek ?

Ikusmenean eta dastamenean jarri beharko ditut, beraz, nire ahalegin eta ezaguera guztiak, jakin badakidalako usaimenean ez daukadala zereginik.