KOSHER, JUDUEN ARDO SAKRATUA

Kosher hitzak purua, garbia esan nahi du. Kosher ardoa juduen erlijioaren errituzko ardo egokia da. Lehen batean edozein ardo izan liteke Kosher, baina mahastian hasi eta prozesu guztiko azken unerainoko kontrola juduen erlijioko pertsona kalifikatu batek egin behar du betiere. Mahastiari dagokionez, gutxienez lau urte izan behar ditu eta mahatsondoak bakarrik hazi behar du, laguntzarik gabe. Zazpi urtean behin mahastiak atsedena hartu behar du, baina mahastiaren jabea aldatuz gero, baldintza hori betetzea ez da derrigorrezkoa. Lurraren azken ontze organikoa, egiten bada, mahats bilketa baino bi hilabete lehenago egin beharko da. Mahatsak kontu handiz bildu behar dira, eta kontu handiz garraiatu, osorik, osasuntsu eta heldutasun egokian. Judu batek baino ezin ditu mahatsak ukitu, mahatsak prentsatu, muztio bilakatu arte. Prozesu horretan erabiliko diren tresna edo objektu guztiek, berriz, aldez aurretik errabino baten aurrean garbitutakoak behar dute izan. Ardotze prozesu osoan ezin dira aukeratutako legamiak erabili, ezta entzima edo bakteriorik ere; iragazteko, bentonita erabil daiteke soilik, bestelako animalia jatorri bat duten zenbait produktu ez direlako puruak. Egurrezko upelik ere ezin da erabili ardotze prozesuan; altzairuzko deposituak bai, besterik ez. Ardoa upategian dagoen bitartean, judua ez den pertsona batek ezin du ikusi, eta, horrexegatik, upategian den-dena zigilupean dago itxita. Upategiko enologo batek, adibidez, judua ez bada, bere depositua izango du ardoaren bilakaera jarraitu behar duenean jarraitzeko eta, hori ikusita, errabinoak nola jokatu behar duen, jakinaren gainean jartzeko. Ardoa botila berrietan botilaratu behar da beti. %1 behartsuen alde salduko da, eta errabinoak ardotze prozesu guztian arau guztiak bete direla baderitzo Kosher zigilua jarriko dio ardoari. Baina Kosher ardo batean prozesua ez da hor amaitzen. Ardoa judu batek zabaldu eta zerbitzatu behar du, sakratua izateari utzi nahi ez baldin badio bederen. Baina edonork kontsumi lezake, haren ezaugarriak dastatu eta baloratzeko. Katalunian bere ekoizpen zati bat Kosher ardoari dedikatu zion upategia Montsant jatorri zeneko Capçanes upategia izan zen. Euskal Herrian, Errioxan eta Nafarroan ere egiten da Kosher ardoa; eta Espainian, Jerezen, Utiel-Requenan, Penedesen, Valedorrasen, Madrilen eta Jucarren Erriberan ere egiten da ardo hau. Juduen sinesmenaren arabera, Tora liburu sakratuan jasotako eta Moisesi Sinai mendian emandako Kashrut legeek hiru oinarri ezartzen zituen janariekiko: jan zitezkeenak eta ezin zirenak jan; zer janari nahas zitezkeen euren artean eta nola tratatu behar ziren janariak kosher izateari ez uzteko. Ardoaren kasuan ikusi dugu. Bitxia.